Душанбе, 23-юми июли соли 2018
Барои холро ба бал баргардонидан Марказ аз усули муайян истифода мекунад, ки дар он вобаста аз ҳар як субтести қисми А (имтиҳони умумӣ) ва қисми Б (имтиҳони ихтисос) дар доираи ҳар яке аз гурӯҳҳои ихтисосҳо мушаххасоти зерин ба назар гирифта мешавад:
1) шумораи имконпазири ҳадди аксари холҳо аз субтест;
2) шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтест;
3) шумораи довталабоне, ки дар доираи гурӯҳи ихтисосҳои муайян субтестро иҷро кардаанд;
4) чандомади холҳои бадастовардаи довталабон аз субтест, яъне шумораи довталабон дар доираи ҳар яке аз ададҳои аз 0 то шумораи имконпазири ҳадди аксари холҳо аз субтест;
5) холи бадастовардаи довталаб аз субтест.
Мушаххасоти 3-юм (шумораи довталабоне, ки дар доираи гурӯҳи ихтисосҳои муайян субтестро иҷро кардаанд) ва 4-ум (чандомади холҳои бадастовардаи довталабон аз субтест, яъне шумораи довталабон дар доираи ҳар яке аз ададҳои аз 0 то шумораи имконпазири ҳадди аксар холҳо аз субтест)-ро надониста, аз равиши муқарраркардаи Марказ барои холро ба бал баргардонидан имконнопазир аст.
Новобаста аз ин, роҳи дигаре вуҷуд дорад, ки ба ҳар як шахси хоҳишманд имкони тахминан ҳисоб кардани бали аз субтест бадастовардаи довталабро медиҳад. Барои тахминан ҳисоб кардани бали аз субтест бадастовардаи довталаб донистани 3-то аз мушаххасоти зикршуда – 1-ум (шумораи имконпазири ҳадди аксари холҳо аз субтест), 2-юм (шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтест) ва 5‑ум (холи бадастовардаи довталаб аз субтест) зарур аст.
Лозим ба зикр аст, ки мувофиқи тартиб барои ҳар субтест вобаста аз ҳар қисми имтиҳон (А ва Б) шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо ва ё, ба ибораи дигар, шкалаи мувофиқ муайян шудааст.
Дар қисми А (имтиҳони умумӣ) барои субтестҳои “Забони тоҷикӣ” ва “Таърихи халқи тоҷик ва асосҳои давлат ва ҳуқуқ” шкалаи 75-балӣ ва барои субтести “Математика” шкалаи 50-балӣ истифода мешавад. Бали умумӣ барои ҳар се субтести ин қисми имтиҳон 200 аст.
Аз 3 субтести қисми Б (имтиҳони ихтисос) довталаб метавонад ҳамагӣ 300 балро ба даст орад. Таносуби шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтестҳои қисми Б вобаста аз фанни асосии имтиҳони ихтисос дар доираи гурӯҳи ихтисосҳо гуногун буда метавонад. Масалан, барои ихтисоси 1790101 – “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино таносуби шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтестҳо, бо ибораи дигар, вазни субтестҳо чунин аст: субтести “Химия” – 150 бал, субтести “Биология” – 100 бал ва субтести “Физика” – 50 бал.
Ҳамин тавр агар довталаб имтиҳонҳоро бомуваффақият супорад, аз қисми А (имтиҳони умумӣ) то 200 ва аз қисми Б (имтиҳони ихтисос) то 300 бал, ҳамагӣ то 500 балро ба даст оварда метавонад.
Холҳои аз имтиҳони қисми В (имтиҳони эҷодӣ ва (ё) маҳорати махсус) бадастовардаи довталабон ба шкалаи 300-балӣ ва аз қисми Г (имтиҳонҳои иловагии тахассусӣ) бадастоварда ба шкалаи 500-балӣ баргардонида мешавад.
Шумораи имконпазири ҳадди аксари холҳо ва шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтест вобаста аз қисми имтиҳон ва гурӯҳи ихтисосҳо чунин аст:
Қисми А (имтиҳони умумӣ)
|
Р.т. |
Субтест |
Миқдор ва навъи саволу масъалаҳо |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ) |
|
1. |
А1(забони тоҷикӣ) |
30 |
48 |
75 |
|
2. |
А2 (математика) |
27 |
38 |
50 |
|
3. |
А3 (таърихи халқи тоҷик ва асосҳои давлат ва ҳуқуқ) |
30 |
48 |
75 |
Қисми Б (имтиҳони ихтисос)
1. Гурӯҳи ихтисосҳои 1-ум (табиӣ ва техникӣ)
|
Р.т. |
Субтест |
Миқдор ва навъи саволу масъалаҳо |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) |
Шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ) |
|||||
|
ДИ-1 |
ДИ-2 |
ДИ-3 |
ДИ-4 |
ДИ-5 |
ДИ-6 |
||||
|
1. |
Б1 (математика) |
27 |
38 |
150 |
150 |
100 |
100 |
50 |
50 |
|
2. |
Б2 (физика) |
22 |
42 |
100 |
50 |
150 |
50 |
150 |
100 |
|
3. |
Б3 (химия) |
25 |
37 |
50 |
100 |
50 |
150 |
100 |
150 |
2. Гурӯҳи ихтисосҳои 2-юм (иқтисод ва география)
|
Р.т. |
Субтест |
Миқдор ва навъи саволу масъалаҳо |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) |
Шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ) |
|||||
|
ДИ-1 |
ДИ-2 |
ДИ-3 |
ДИ-4 |
ДИ-5 |
ДИ-6 |
||||
|
1. |
Б1 (математика) |
27 |
38 |
150 |
150 |
100 |
100 |
50 |
50 |
|
2. |
Б2 (география) |
25 |
40 |
100 |
50 |
150 |
50 |
150 |
100 |
|
3. |
Б3 (забони хориҷӣ) |
20 |
32 |
50 |
100 |
50 |
150 |
100 |
150 |
3. Гурӯҳи ихтисосҳои 3-юм (филология, педагогика ва санъат)
|
Р.т. |
Субтест |
Миқдор ва навъи саволу масъалаҳо |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) |
Шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ) |
|||||
|
ДИ-1 |
ДИ-2 |
ДИ-3 |
ДИ-4 |
ДИ-5 |
ДИ-6 |
||||
|
1. |
Б1 (забон ва адабиёт) |
20 |
35 |
150 |
150 |
100 |
100 |
50 |
50 |
|
2. |
Б2 (таърих) |
25 |
40 |
100 |
50 |
150 |
50 |
150 |
100 |
|
3. |
Б3 (забони хориҷӣ) |
20 |
32 |
50 |
100 |
50 |
150 |
100 |
150 |
4. Гурӯҳи ихтисосҳои 4-ум (ҷомеашиносӣ ва ҳуқуқ)
|
Р.т. |
Субтест |
Миқдор ва навъи саволу масъалаҳо |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) |
Шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ) |
|||||
|
ДИ-1 |
ДИ-2 |
ДИ-3 |
ДИ-4 |
ДИ-5 |
ДИ-6 |
||||
|
1. |
Б2 (таърих) |
25 |
40 |
150 |
150 |
100 |
100 |
50 |
50 |
|
2. |
Б2 (ҳуқуқи инсон) |
25 |
40 |
100 |
50 |
150 |
50 |
150 |
100 |
|
3. |
Б3 (забони хориҷӣ) |
20 |
32 |
50 |
100 |
50 |
150 |
100 |
150 |
5. Гурӯҳи ихтисосҳои 5-ум (тиб, биология ва варзиш)
|
Р.т. |
Субтест |
Миқдор ва навъи саволу масъалаҳо |
Шумораи имкон-пазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) |
Шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ) |
|||||
|
ДИ-1 |
ДИ-2 |
ДИ-3 |
ДИ-4 |
ДИ-5 |
ДИ-6 |
||||
|
1. |
Б1 (химия) |
25 |
37 |
150 |
150 |
100 |
100 |
50 |
50 |
|
2. |
Б2 (биология) |
26 |
44 |
100 |
50 |
150 |
50 |
150 |
100 |
|
3. |
Б2 (физика) |
22 |
42 |
50 |
100 |
50 |
150 |
100 |
150 |
Эзоҳ: ДИ – доираи ихтисоcҳо. Вобаста аз фанни асосии имтиҳонии ҳар яке аз ихтисосҳо дар доираи як гурӯҳи ихтисосҳо (кластер) ихтисосҳо боз ба зергурӯҳҳо тақсим карда шудаанд, ки онҳо шартан доираи ихтисосҳо номида шудаанд. Аз 3 субтести қисми Б (имтиҳони ихтисос) довталаб метавонад ҳамагӣ 300 балро ба даст орад. Таносуби шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтестҳои қисми Б вобаста аз фанни асосии имтиҳони ихтисос дар доираи гурӯҳи ихтисосҳо гуногун буда метавонад. Масалан, тавре ки зикр гардид, барои ихтисоси 1790101 – “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино таносуби шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтест, бо ибораи дигар, вазни субтестҳо чунин аст: субтести “Химия” – 150 бал, субтести “Биология” – 100 бал ва субтести “Физика” – 50 бал. Барои аксари ихтисосҳои коллеҷҳои тиббӣ таносуби шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтестҳо чунин аст: субтести “Химия” – 100 бал, субтести “Биология” – 150 бал ва субтести “Физика” – 50 бал.
Ҷиҳати муайян кардани шумораи имконпазири ҳадди аксар балҳо аз субтестҳо вобаста аз ҳар фанни асосии имтиҳонӣ (субтест)-и қисми Б (имтиҳони ихтисос) барои ҳар як ихтисос аз “Феҳристи ихтисосҳо бо дарназардошти гурӯҳи ихтисосҳо (кластерҳо) ва субтестҳои онҳо, шумораи имконпазири ҳадди аксари бал аз ҳар субтести қисми (компоненти) Б (имтиҳони ихтисос) дар имтиҳонҳои марказонидаи дохилшавӣ ба муассисаҳои таълимии таҳсилоти миёна ва олии касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон», ки дар сомонаи Марказ дар бахши эълонҳо ҷой дода шудааст, истифода кардан зарур аст.
Тарзи тахминан ба бал баргардонидани холи аз субтест бадастовардаи довталаб
Барои тахминан ба бал баргардонидани холи бадастовардаи довталаб (ХБД) аз субтест, яъне тахминан ҳисоб кардани бали бадастовардаи довталаб (ББД) аз субтест формулаи зеринро истифода кардан мумкин аст:
ББД = (ШИҲАБ / ШИҲАХ) * ХБД
Масалан, агар довталаб аз субтести забони тоҷикии қисми А (имтиҳони умумӣ) 24 холро соҳиб шуда бошад, бали бадастовардаи ӯро метавон тахминан чунин ҳисоб кард:
(75 / 48) * 24 = 37,5 (бал)
Инҷо 75 шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо (ШИҲАБ), 48 шумораи имконпазири ҳадди аксари холҳо (ШИҲАХ) ва 24 холи бадастовардаи довталаб (ХБД) мебошад, ки дар натиҷа тибқи формулаи мазкур бали бадастовардаи довталаб (ББД) аз субтести забони тоҷикии қисми А (имтиҳони умумӣ) тахминан ба 37,5 баробар аст.
Бояд таъкид кард, ки фарқияти бали бо чунин равиш ҳисобкарда аз бале, ки бо равиши муқарраркардаи Марказ, яъне бо назардошти ҳамаи мушаххасоти зарурӣ ҳисоб карда шудааст, метавонад фарқ кунад.
Ҳамчунин, довталабон барои ба бал баргардонидани холҳои аз ҳар субтест бадастовардаашон метавонанд аз ҷадвалҳои мувофиқати холҳо ва балҳо, ки тибқи натиҷаҳои ИМД-2017 бо равиши муқарраркардаи Марказ ҳисоб карда, дар сомонаи Марказ ҷой дода шуда буд, истифода кунанд. Бояд зикр кард, ки ҷадвалҳои мувофиқати холҳо ва балҳо тибқи натиҷаҳои ИМД-2017 , ки дар сомонаи Марказ гузошта шуда буданд, аз ҷадвалҳои мувофиқати холҳо ва балҳо тибқи натиҷаҳои ИМД-2018, ки баъдан таҳия карда мешаванд, фарқ мекунанд.
Тавре ки зикр гардид, таносуби шумораи имконпазири ҳадди аксари балҳо аз субтестҳои қисми Б (имтиҳони ихтисос) вобаста аз фанни асосии имтиҳони ихтисос дар доираи гурӯҳи ихтисосҳо гуногун буда метавонад. Вобаста ба ин, бали аз субтестҳои ин қисм бадастовардаи довталаб низ метавонад барои ҳар яке аз ихтисосҳои интихобкарааш гуногун бошад.
Масалан, агар як довталаб аз гурӯҳи ихтисосҳои 5-ум (тиб, биология ва варзиш) ихтисоси “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва (ё) Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон ва ихтисоси “Кори момодоягӣ”-и коллеҷҳои тиббиро интихоб карда, дар имтиҳонҳо аз қисми А (имтиҳони умумӣ) аз субтести забони тоҷикӣ (А1) 22 хол, аз субтести математика (А2) 18 хол, аз субтести таърихи халқи тоҷик ва асосҳои давлат ва ҳуқуқ (А3) 20 хол ва аз қисми Б (имтиҳони ихтисос) аз субтести химия (Б1) 18 хол, аз субтести билогия (Б2) 25 хол ва аз субтести физика (Б3) 16 холро соҳиб гардида бошад, яъне:
|
Холҳои бадастоварда |
|||||||
|
аз қисми А |
аз қисми Б |
||||||
|
А1 |
А2 |
А3 |
Ҳамагӣ |
Б1 |
Б2 |
Б3 |
Ҳамагӣ |
|
22 |
18 |
20 |
60 |
18 |
25 |
16 |
59 |
Он гоҳ бали аз субтестҳои қисми Б (имтиҳони ихтисос) бадастовардаи довталаб барои ду ихтисоси мазкур низ гуогун мешавад. Чунон ки баён карда шуд, дар доираи гурӯҳи ихтисосҳои 5-ум (тиб, биология ва варзиш) аз рӯйи қисми Б (имтиҳони ихтисос) барои ихтисоси “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон, ки фанни асосии имтиҳонӣ химия аст, шумораи ҳадди аксари бали субтести химия 150, биология 100 ва физика 50 мебошад. Барои ихтисоси “Кори момодоягӣ”-и коллеҷҳои тиббӣ фанни асосии имтиҳонӣ биология мебошад ва шумораи ҳадди аксари бали субтести химия 100, биология 150 ва физика 50 аст. Аз ин лиҳоз, ихтисосҳо дар як гурӯҳи ихтисосҳо боз ба зергурӯҳҳо ҷудо гардидаанд, ки онҳоро “доираи ихтисосҳо” меноманд (дар ҷадвали мувофиқати холҳо ва балҳо мухтасар “ДИ” ишора карда шудааст).
Бо дарназардошти холҳои дар боло нишондодашуда бали бадастовардаи довталаб барои ихтисоси “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва ва ихтисоси “Кори момодоягӣ”-и коллеҷҳои тиббӣ тибқи ҷадвалҳои мувофиқати хол ва балҳои ИМД-2017 чунин мешавад:
|
Номи ихтисос |
Балҳои бадастоварда |
||||||||
|
Қисми А |
Қисми Б |
АБ ҳамагӣ |
|||||||
|
А1 |
А2 |
А3 |
Ҳамагӣ |
Б1 |
Б2 |
Б3 |
Ҳамагӣ |
||
|
Кори табобатӣ |
34,6634 |
24,1426 |
31,7948 |
90,6008 |
74,3514 |
57,7524 |
19,4051 |
151,5089 |
242,1097 |
|
Кори момодоягӣ |
34,6634 |
24,1426 |
31,7948 |
90,6008 |
49,5676 |
86,6286 |
19,4051 |
155,6013 |
246,2021 |
Тавре ки аз ҷадвал дидан мумкин аст, бали бадастовардаи довталаб барои ихтисоси “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон ва ихтисоси “Кори момодоягӣ”-и коллеҷҳои тиббӣ тибқи ҷадвалҳои мувофиқати хол ва балҳои ИМД-2017 гуногун аст. Агар ҳолати мазкурро муфассалтар шарҳ диҳем, довталаб аз 37 холи имконпазири ҳадди аксари субтести химия 18 хол (48,65%-аш) ва аз 42 холи имконпазири ҳадди аксари субтести биология 25 хол (56,82%-аш)-ро соҳиб гардидааст. Чунон ки аз ин бармеояд, довталаб тести биологияро нисбат ба химия беҳтар кор кардааст. Вобаста ба ин, барои ихтисосҳое, ки фанни асосии имтиҳонии онҳо химия (150 бал) аст, бинобар тести фанни мазкурро нисбат ба тести фанни биология дар сатҳи пасттар кор карданаш, бали умумии довталаб пасттар аст. Баръакс, барои ихтисосҳое, ки фанни асосии имтиҳонии онҳо биология (150 бал) аст, бинобар тести фанни мазкурро нисбат ба тести фанни химия дар сатҳи баландтар кор карданаш, бали умумии довталаб баландтар аст. Яъне, агар довталаб тести ҳар дуи фанро дар сатҳи баробар кор мекард, чунин фарқият дида намешуд. Масалан, ин довталаб дар имтиҳонҳо аз қисми А (имтиҳони умумӣ) аз субтести забони тоҷикӣ (А1) 22 хол, аз субтести математика (А2) 18 хол, аз субтести таърихи халқи тоҷик ва асосҳои давлат ва ҳуқуқ (А3) 20 хол ва аз қисми Б (имтиҳони ихтисос) аз субтести химия (Б1) 17 хол, аз субтести билогия (Б2) 20 хол ва аз субтести физика (Б3) 16 холро соҳиб гардидааст, яъне:
|
Қисми А |
Қисми Б |
||||||
|
А1 |
А2 |
А3 |
Ҳамагӣ |
Б1 |
Б2 |
Б3 |
Ҳамагӣ |
|
22 |
18 |
20 |
60 |
17 |
20 |
16 |
59 |
Бо дарназардошти холҳои дар боло нишондодашуда бали бадастовардаи довталаб барои ихтисоси “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон ва ихтисоси “Кори момодоягӣ”-и коллеҷҳои тиббӣ тибқи ҷадвалҳои мувофиқати хол ва балҳои ИМД-2017 чунин мешавад:
|
Номи ихтисос |
Қисми А |
Қисми Б |
АБ ҳамагӣ |
||||||
|
А1 |
А2 |
А3 |
Ҳамагӣ |
Б1 |
Б2 |
Б3 |
Ҳамагӣ |
||
|
Кори табобатӣ |
34,6634 |
24,1426 |
31,7948 |
90,6008 |
70,2791 |
46,2826 |
19,4051 |
135,9668 |
226,5676 |
|
Кори момодоягӣ |
34,6634 |
24,1426 |
31,7948 |
90,6008 |
46,8527 |
69,4239 |
19,4051 |
135,6817 |
226,2825 |
Тавре ки аз ҷадвал дидан мумкин аст, бали бадастовардаи довталаб барои ихтисоси “Кори табобатӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон ва ихтисоси “Кори момодоягӣ”-и коллеҷҳои тиббӣ тибқи ҷадвалҳои мувофиқати хол ва балҳои ИМД‑2017 хеле наздик, қариб баробар аст. Агар ҳолати мазкурро муфассалтар шарҳ диҳем, довталаб аз 37 холи имконпазири ҳадди аксари субтести химия 17 хол (45,55%) ва аз 42 холи имконпазири ҳадди аксари субтести биология 20 хол (45,45%)-ро соҳиб гардидааст, яъне ҳар ду тестро дар як сатҳ кор кардааст. Вобаста ба ин, бали бадастовардаи довталаб барои ҳар ду ихтисос қариб баробар аст.
